دین مردم ژاپن چیست؛ مهم‌ترین آیین‌های ژاپنی
دین مردم ژاپن ترکیبی از آیین شینتو و بودا است. در این مقاله با باورها، معابد معروف، و جشن‌های مذهبی ژاپنی مانند ماتسوری و اُبون آشنا شوید.
ژاپن سرزمینی است که در آن سنت و مدرنیته در کنار هم وجود دارند؛ کشوری که معابد چوبی با نور نئون آسمان‌خراش‌ها در تضاد و در عین حال در هماهنگی‌اند. اما در پس این چهرهٔ مدرن، دنیایی از باورهای کهن و آیین‌های معنوی نهفته است. دین مردم ژاپن ترکیبی از دو مکتب بزرگ شینتو و بودیسم است که قرن‌ها در هم تنیده‌اند و زندگی روزمرهٔ ژاپنی‌ها را شکل داده‌اند. از جشن‌های رنگارنگ «ماتسوری» گرفته تا سکوت آرام معابد بودایی، همه بازتابی از روح ژاپن‌اند؛ سرزمینی که احترام به طبیعت و نیاکان هنوز در قلب مردم آن زنده است. در ادامه جزئیات بیشتری در مورد دین مردم ژاپن را در اختیار شما قرار خواهیم داد.
دین مردم ژاپن چیست؟
دین مردم ژاپن ترکیبی از دو آیین اصلی به نام‌های شینتو و بودا است. شینتو که ریشه در خاک ژاپن دارد بر پرستش ارواح طبیعت و نیاکان (کامی‌ها) تأکید دارد، در حالی که بودیسم از چین و کره وارد این سرزمین شده و آموزه‌هایی چون مراقبه و چرخهٔ زندگی و مرگ را ترویج می‌کند. این دو آیین قرن‌ها در کنار هم زندگی معنوی ژاپنی‌ها را شکل داده‌اند و بسیاری از رسوم سنتی نیز حاصل درهم‌آمیختن آن‌ها است. طبق برآوردها حدود ۷۰٪ مردم ژاپن تا حدی پیرو آیین شینتو و درصدی در همین حدود پیرو آیین بودا هستند؛ هرچند بیشتر ژاپنی‌ها خود را مذهبی به معنای مرسوم کلمه نمی‌دانند. پیروان سایر ادیان (مانند مسیحیت) نیز در مجموع کمتر از چند درصد از جمعیت را تشکیل می‌دهند.
آیین بودا، دین مردم ژاپن
آیین بودا یکی از دو ستون معنوی زندگی مردم ژاپن به‌شمار می‌رود. ورود بودیسم به ژاپن در حدود قرن ششم میلادی از طریق چین و کره صورت گرفت و به‌تدریج در فرهنگ مردم ژاپن جایگاه محکمی پیدا کرد. بسیاری از ژاپنی‌ها آداب بودایی را در زندگی خود رعایت می‌کنند؛ برای نمونه مراسم یادبود درگذشتگان (ختم و چهلم) عمدتاً به سبک بودایی برگزار می‌شود و معابد بودایی محل دعا برای آمرزش اجداد هستند، هرچند به‌ندرت پیش می‌آید کسی خود را صرفاً «بودایی» معرفی کند.
معابد بودا در ژاپن
در سراسر ژاپن حدود ۷۵ هزار معبد بودایی وجود دارد که بسیاری از آن‌ها قدمتی چندصد‌ساله و معماری چشمگیری دارند. برخی از معروف‌ترین معابد ژاپن نه تنها عبادتگاه بلکه جزو آثار تاریخی و گردشگری برجسته محسوب می‌شوند؛ مانند معبد سنسوجی در توکیو که به‌خاطر فانوس غول‌پیکرش مشهور است، یا معبد طلایی ژاپن (کینکاکوجی) در کیوتو که با روکش طلایی خود در آب انعکاس خیره‌کننده‌ای دارد. این معابد بخشی از میراث فرهنگی کشور هستند و معمولاً در برنامهٔ هر تور ژاپن جای می‌گیرند.
جالب‌ترین مراسم در آیین بودا
یکی از آیین‌های معروف بودایی ژاپن جشن اُبون (عید مردگان) است که هر سال در اواسط تابستان برگزار می‌شود. در این جشن، مردم با آویختن فانوس‌های کاغذی و اجرای رقص سنتی «بُن‌اودوری»، یاد و خاطرهٔ درگذشتگان را گرامی می‌دارند. همچنین در شب سال نو مراسم ویژه‌ای به نام «جویا نو کانه» در معابد بودایی برگزار می‌شود؛ مطابق این سنت، ناقوس معبد را ۱۰۸ بار به صدا درمی‌آورند تا نمادی از پاک‌سازی ۱۰۸ خواهش نفسانی و آغاز سال جدید با روحی پاک باشد. تماشای این مراسم معنوی برای گردشگران خارجی جذابیت زیادی دارد.
شینتو، دین مردم ژاپن
آیین شینتو دین بومی و کهن ژاپن است که بر پرستش نیروهای مقدس طبیعت و ارواح نیاکان تأکید دارد. در باور شینتو، هر پدیدهٔ طبیعی می‌تواند روح یا کامیِ مقدس داشته باشد؛ از کوه بلند فوجی گرفته تا درختان کهنسال و آبشارهای زلال همگی محترم شمرده می‌شوند. شینتو برخلاف بسیاری از ادیان جهان، بنیان‌گذار مشخص یا کتاب مقدس مدون ندارد و طی قرن‌ها به‌طور طبیعی از دل سنت‌های بومی مردم ژاپن شکل گرفته است. امروزه هرچند بسیاری از آداب زندگی ژاپنی ریشه در شینتو دارد، درصد اندکی از مردم به‌طور رسمی خود را پیرو این دین معرفی می‌کنند.
معابد شینتو
زیارتگاه‌های شینتو (معابد شینتویی) مکان‌های مقدسی برای نیایش کامی‌ها و طلب برکت به‌شمار می‌روند. در ژاپن بیش از ۸۰ هزار معبد شینتویی کوچک و بزرگ وجود دارد که ورودی اکثر آن‌ها با دروازه‌های نارنجی‌رنگ «توری» مشخص می‌شود. مردم برای دعا، اجرای مراسم محلی و آیین‌های گذران عمر (مانند جشن تولد نوزاد یا ازدواج سنتی) به این زیارتگاه‌ها مراجعه می‌کنند. از زیباترین این معابد می‌توان معبد فوشیمی ایناری در کیوتو را نام برد که با هزاران دروازهٔ توری پشت‌سرهم منظره‌ای چشم‌نواز پدید آورده است. این معابد نقشی اساسی در زندگی معنوی و فرهنگی ژاپنی‌ها دارند و بسیاری از گردشگران نیز بازدید از آن‌ها را در برنامهٔ سفر خود قرار می‌دهند.
مهم‌ترین آیین‌های شینتو در دین مردم ژاپن
بسیاری از جشن های ژاپن ریشه در آیین شینتو دارند که در طول سال برگزار می‌شوند. مهم‌ترین آن‌ها جشن سال نو است که طی آن میلیون‌ها نفر برای نخستین زیارت سال (هاتسوموده) روانهٔ زیارتگاه‌های شینتو می‌شوند و با دعا و نیایش، آغاز سال جدید را گرامی می‌دارند. علاوه بر سال نو، جشنواره‌های سنتی موسوم به «ماتسوری» نیز از آیین‌های مهم شینتو هستند. در این جشن‌های محلی، مردم با اجرای موسیقی و رقص و حمل محمل‌های مقدس (میکوشی) در کوچه‌ها و خیابان‌ها حرکت می‌کنند و کامی‌های نگهبان خود را حرمت می‌نهند. چنین مراسم رنگارنگی جلوه‌ای از معنویت در فرهنگ ژاپن را به نمایش می‌گذارد و برای گردشگران خارجی نیز بسیار دیدنی است.
برای ما ایرانیان علاقه‌مند به فرهنگ و سنت‌های جهان، مشاهدهٔ دین مردم ژاپن از نزدیک تجربه‌ای فراموش‌نشدنی خواهد بود. اگر شما هم قصد سفر به سرزمین آفتاب تابان را دارید، فراموش نکنید که پیش از هر چیز باید برای دریافت ویزای توریستی ژاپن اقدام کنید.
